Opkomst bevordering

Er zijn uiteenlopende redenen waarom mensen niet naar de stembus gaan. Eenvoudigweg omdat men zich niet bewust is dat er verkiezingen zijn, men het te druk heeft, men het op de dag zelf vergeet, kiespassen kwijtraakt, geen belang hecht aan gemeentepolitiek of politiek in het algemeen, niet is aangesproken door de eigen partij en dus niet ‘gevraagd’ is te gaan stemmen, men beperkt is in de gang naar de stembus, men is afgehaakt van actieve participatie in de samenleving, et cetera. Ook de plaatsing van stembureaus heeft invloed op de opkomst, zo hebben onze analyses ons geleerd.

Het verhogen van de opkomst is dan ook geen makkelijke opgave. Politieke partijen hebben daar een zelfstandige rol in. Maar deze zal altijd gericht zijn op de eigen achterban. De burgemeester, als organisator van de verkiezingen, heeft een eigen rol. Net als de griffie van een gemeenteraad.

Veel gemeenten besteden aandacht aan de opkomst door een communicatiebeleid op te zetten. Dat zijn dan de brieven met stempassen, advertenties in bladen, posters in de stad en een campagne gericht op jongeren. Toch blijft het effect vaak beperkt. De belangrijkste reden hiervoor is dat de doelgroepen die bereikt worden geen persoonlijke relevantie van hetgeen gecommuniceerd ervaren. Iedere reden van niet opkomen treft een andere doelgroep en heeft een eigen aanpak nodig als de doelstelling is om de opkomst te verhogen.

Stichting Politieke Academie is in staat om op basis van opkomstcijfers per stembureau, die ze van alle verkiezingen sinds 2010 heeft, in combinatie met big data (afkomstig uit CBS, Cendris, postcode, kadaster, e.d.) analyses te maken met de volgende uitkomsten:

• Op zescijferig postcodeniveau kans-inschatting dat mensen gaan stemmen, potentieel gaan stemmen of zeker niet gaan stemmen.
• Het burger-DNA – ofwel die demografische kenmerken die een significante statistische relatie hebben met het niet stemmen.

De eerste uitkomst laat zien waar mensen wonen die niet gaan stemmen. Dat doen we niet op stembureau-niveau (ongeveer 1300 personen) maar op zescijferige postcode (ongeveer 37 personen). De tweede uitkomst laat zien wie de mensen zijn die niet gaan stemmen, waarbij we niet uitgaan van social profiling (demografische kenmerken waarvan niet bekend is of er een relatie bestaat met het ‘niet stemmen’) maar van burger-DNA.

Opkomst volumekaart

Opkomst buurtkaart

Opkomst postcodekaart

Er zijn vier interactieve kaarten die de essentie vormen:

1. Stembureaugebieden – volume waar hoogste en laagste aantallen niet-stemmers te vinden zijn
2. Rasterkaart van 500 x 500 meter – kansinschatting waar hoge en lage opkomst te verwachten is
3. Zescijferige postcode kaart – kansinschatting van opkomst
   (blauw = hoog, paars = te overtuigen, rood = afgehaakt)
4. NIEUW: Facebook-kaart t.b.v. micro-targeting social media-campagnes

Jongeren gaan niet stemmen. Mensen met laag inkomen gaan niet stemmen. Mensen met een migranten-achtergrond gaan niet stemmen.

Nog afgezien van de vraag of dit voor alle jongeren, mensen met laag inkomen en mensen met een migranten-achtergrond zo is, is ook de vraag of iedereen uit de doelgroepen die wel gaan stemmen ook daadwerkelijk allemaal gaan stemmen.

Ook is de vraag of het feit dat iemand binnen een bepaalde leeftijdscategorie valt of een specifieke etnische achtergrond heeft, of deze demografische kenmerken wel een statistische relatie hebben met het gedrag “stemmen” of “niet-stemmen”. Deze vorm van social profiling raakt meer en meer achterhaald.

Politieke Academie rekent het burger-DNA uit. Burger-DNA is een set van demografische kenmerken dat een significant statistische relatie heeft met al dan niet gaan stemmen. Deze innovatieve analyse-methode vervangt het social profiling en vergroot de kans op een succesvolle strategie mensen naar de stembus te krijgen.

In algemene zin valt de communicatiestrategie in twee delen uiteen:

• Informeren
• Overtuigen

Daarbij zijn blauwe postcodes de aangewezen postcodes om te informeren en de paarse postcodes om te overtuigen. Dit betreft dus extra inspanningen om burgers naar de stembus te krijgen.

Tot op heden zien we dat gemeenten met een enkele boodschap de burgers proberen te bereiken. Het succes is zeer beperkt tot afwezig. Het enige antwoord, zo heeft ook de praktijk reeds bewezen, is micro-targeting. Het gaat er om dat je exact weet waar mensen zitten die gaan of te verleiden zijn om te gaan stemmen en wie die mensen exact zijn. Ofwel, welke demografische kenmerken een statistische relatie hebben met het stemgedrag. Zonder deze inzichten blijft het schieten met hagel in het duister.

Een belangrijke stimulans om de opkomst met verkiezingen te verhogen is de afstand die iedere burger moet afleggen tot het dichts bij zijnde stembureau. Politieke Academie is in staat om via een analyse de afstand van ieder huis in uw gemeente tot het dichts bij zijnde stembureau uit te rekenen. Op basis van deze analyse kunt u bepalen of de verdeling van stembureaus over de gemeente geoptimaliseerd is of niet.

Een goede verdeling van stembureaus over de gemeenten heeft voordelen:

• De verkiezingen zijn goedkoper als middelen en mensen efficiënt worden ingezet.
• De orde is beter te handhaven, waardoor de teams in de stembureaus minder vermoeid raken, en daarom minder fouten maken. Het tellen verloopt soepeler als de last beter verdeeld is.
• De opkomst kan verbeteren als de kiezers zien dat er minder rijen staan, als kiezers minder ver hoeven lopen of reizen naar de stemlokalen of als kiezers zien dat er meer orde is in en rond de stemlokalen en de tellingen.
• Als de opkomst toch laag blij , dan levert een optimale indeling van de stemdistricten minder onzekerheden over de doeltreffendheid van opkomstbevorderend beleid, dan wanneer de indeling van de stembureaus een rommeltje is.