Met de monsterzeges van Forum voor Democratie in de provincies en daarmee Eerste Kamer is de partij een macht om rekening mee te houden. Het uitsluiten of negeren van de partij is om tal van redenen de slechts denkbare keuze. Wie, afgaande op een povere uitslag van slechts twee zetels tijdens de laatste Tweede Kamerverkiezingen dacht dat het nu wel zou loslopen heeft de onderliggende trends gemist. In 2017 publiceerde Politieke Academie in NRC al een analyse waaruit bleek dat Forum een macht zou worden om rekening mee te houden.
In het politieke landschap kwam Forum in 2017 op de flank van de VVD terecht met lijntjes naar CDA, 50Plus, PVV en SP. Stuk voor stuk visvijvers voor de nieuwe partij. Het was tevens een plek waar een groot gat te vinden was wie naar het driedimensionale politieke landschap kijkt in plaats van het klassieke horizontale link-rechts spectrum. Hoe het politieke landschap nu is gemuteerd zal spoedig helder worden als de data-analyses zijn gemaakt en de onderliggende trends van deze verkiezing zijn bloot gelegd.
Ieder gebied in Nederland behoort tot één van de vijf urbane gebieden. Van binnenstedelijk tot landelijk gebied. In 2017 was duidelijk dat Forum als nieuwkomer een unieke prestatie had geleverd door in alle urbane gebieden een gelijke steun te hebben. Daarmee was de basis van Forum solide en duidelijk werd dat met Forum rekening diende te worden gehouden.
GroenLinks heeft een groot succes geboekt. Maar dat kan niet verhullen dat op de drie hoofdthema’s van Forum (klimaat, migratie en Europa) de kritische houding in de Eerste Kamer is toegenomen. Het cluster van GroenLinks, D66, PvdA, PvdD en ChristenUnie is gestegen van 27 naar 29 terwijl het populistisch cluster van PVV, SP, 50Plus en Forum stijgt van 20 naar 23 zetels. Deze drie zetels van een kritisch-populistisch cluster overtreft de winst van twee zetels van het progressief-optimistisch cluster. Het kabinet heeft steun binnen het progressief cluster met D66 en ChristenUnie, in het rechts cluster waar VVD en CDA zitten maar niet in het populistisch cluster. Rutte als evenwichtskunstenaar doet er dan ook goed aan juist daar steun te verwerven voor toekomstig kabinetsbeleid om recht te doen aan de uitslag.
De opmars van Forum wordt hier en daar vergeleken met de winst van de LPF in 2001 en PVV. Maar er is een groot verschil. Hoewel twee zetels in de Tweede Kamer, heeft Forum op provinciaal niveau een monsterzege geboekt, wordt het de grootste partij in de Eerste Kamer en zal het ongetwijfeld over een paar maanden een flink aantal zetels in het Europees parlement weten te bemachtigen. Dan is Forum slechts één landelijke verkiezing verwijderd een partij te worden die haar stempel dwingend op de samenleving weet te drukken.
Of niet. In 2010 verloor Leefbaar Rotterdam met 0,34 procent de gemeenteraadsverkiezingen van de PvdA. De uitsluiting die haar ten deel viel werd een tocht door de woestijn die eindigde met een Leefbaar Rotterdam dat in de twee opeenvolgende verkiezingen de grootste werd. Het uitsluiten van Forum en niet serieus nemen van haar agenda heeft ook dat als risico. Niet Forum als grootste partij, maar het monddood maken van al haar kiezers is de angst die gevoeld moet worden.
Voor hen die hopen dat de partij door de enorme groei in combinatie met mismanagement in het ravijn zal storten is er weinig hoop. Forum draait als een geoliede machine, heeft meer leden dan de grootste partij van Nederland en voert campagne niet alleen op sociale media, maar door volle zalen te trekken in het hele land. Het bouwen aan de partij, samenstellen van 12 provinciale lijsten en lijst voor Eerste Kamer ging zonder al te veel gedoe. En dat is een verdienste. Niet in de laatste plaats doordat Thierry Baudet wel de politiek leider is, maar snapt dat ook hij zijn beperkingen heeft en zich intern laat corrigeren.
Forum van Democratie heeft een verhaal dat, zoals de uitslag van deze verkiezingen heeft laten zien, een fors deel van de Nederlandse samenleving aanspreekt. Dat is reden genoeg om Forum serieus te nemen en een plek in provinciale besturen te laten innemen en te betrekken in compromisvorming bij kabinetsbeleid in het Parlement.
Joost Smits en Frank van Dalen zijn verbonden aan stichting Politieke Academie.